Германија е срцето на кризата

Иднината на еврото не зависи од Италија. Таа не зависи ни од Шпанија, Португалија, Ирска, Кипар, па дури ни од Грција. За тоа што ќе се случува понатаму со заедничката валута се одлучува во Германија и никаде на друго место. Берлин денес е срцето на кризата.

Во министерството за финансии и во Централната банка за ова веќе се свесни, но за тоа недоволно отворено се зборува: само Германија може да го носи најголемиот дел од товарот за спасување на еврото. Прашањето е дали Германците сакаат и колку долго ќе можат да го прават тоа.
Немора баш да претеруваме во проценките, како што тоа неодамна го направи Кристин Лагард, која пред две недели на политичарите им даде три месеци за да го спасат еврото, но часовникот отчукува.

Одлуката на претседателот Гаук веднаш да не го потпише законот за траен финансиски чадор и Фискален пакт, за да му даде доволно време на Уставниот суд да ги испита жалбите по повод истиот, зборува доволно за сериозноста на ситуацијата. Ваквата постапка е вообичаена за уставните органи, но како што сега стојат работите, таа ќе спречи законот според планот да стапи на сила после 1 јули.

Непосредно пред новиот тежок евро самит, на германската јавност и политичари им е даден повод трезвено да размислат: колку ќе нè чини спасувањето на еврото, економски и политички? А колку ќе нè чини неговата пропаст и дезинтеграција на еврозоната? Кои ризици и во двата случаи ќе се материјализираат, во билансите на другите банки и во билансите на германската централна банка? Какви последици би имал овој исход врз позицијата на Германија во Европа? Треба ли и дали може канцеларката и понатаму да настапува како полицаец на Европа?

На набљудувачите од странство им паѓа во очи тоа што Германците дебатата за еврото во голема мера ја водат од морализаторски агол: „Како дојде до тоа да плаќаме Грците да одат во пензија на 45 години?“ Таквите прашања сами по себе се наметнуваат, но се ирелевантни – сè уште ниту едно евро од Германија не замина во грчкиот пензиски систем. Крајно време е дебата да ја подигнеме на економско и уставно-правно ниво.

Сојузната влада мора да провери што може и смее да се направи за спас на валутата. Уставот поставува јасни граници, како што тоа го прави економската сила и јавното мнение во Германија. Граѓаните се плашат за своите пари и различните пакети за спас сè повеќе ги чувствуваат како закана.

Јасно е дека досегашната стратегија на Ангела Меркел во една важна точка доживеа неуспех: од почетокот на 2010 г. залагањето за еврото колку толку беше потребно за тоа да се одржи на површина. Купуваше време трудејќи се да не го испушти воланот од раце, за да ги принуди европските партнери да спроведат реформи.

Стратегијата секако имаше последици, што се гледа во фактот дека премимер на Италија повеќе не е Силвио Берлускони. Но, со тоа кризата не е завршена, токму спротивното: нејзините трошоци растат, а стравот од нова, овојпат веќе глобална криза расте. Аларм за тревога од неодамна е и одлука на рејтинг агенцијата Муди да го смали рејтингот на 15 големи светски банки. Последната битка за еврото одамна започна.

Распадот на монетарната унија денес не е повеќе и така невозможна опција – во буквална смисла на зборот. Неговите последици по Германија не би биле само тоа што курсот на неговиот остаток, северното евро, или како и да го нарекувате, ќе се вивне до небо, туку тешко би се избегнала и светската депресија, а за тоа што би се случило со ЕУ во целина можеме само да претпоставуваме. Многумина овие денови на еврото би му посакале крај без страв, отколку страв без крај. Но, прашање е дали имаме поим кои се димензиите на овој страв.

Спасот на еврото ќе ги чини многу и Германија и Франција и Италија и Шпанија. Предлозите на ММФ, државите на Г-20 и многу економисти се сведуваат на истото: државите од еврозоната ризиците од своите банкарски системи и своите обврзници мораат да ги сносат барем делумно заедно. Германските и холандските заштеди би гарантирале за шпанските штедни влогови, а француските и германските даночни обврзници за буџетите на Рим, Мадрид итн.

Без барем ограничена европска заедничка гаранција нема уверлива одбрана на еврото. Со ова оди и ефикасна европска банкарска политика. Зошто сè уште многу европски банки – за разлика од американските – се недоволно капитализирани? Затоа што не постои европска инстанца која би ги принудила да чуваат доволно резерви.

Во случајот со еврото, Германците имаат избор помеѓу лошо и катастрофално решение. Треба да го изберат лошото, и тоа брзо.

Извор: Süddeusche Zeitung