Простор за мокро куче

Наутро е подобро преку лисјата. Нема шахти и меко е под нозете. Во кутијата од кибрит носам трошки за врапците по пат. Тука најчесто одам зашто така не среќавам речиси никого сѐ до училиштето. Свиркам и одолговлекувм. Кога ќе помислам на бучниот и полн школски двор, почнува да ми зуи во лактите. Ги вовлекувам прстите под виолетовите ракавици и ги стискам за да останат тука барем додека не заѕвони за почеток на наставата.

Никогаш не знам како како да изодам низ ходникот до училницата. Каде да гледам и како да ги наместам рамената и рацете. Би сакал да научам и како да не дишам тие неколку минути. Тогаш обично го замислувам пријатното труцкање на загреаниот тролејбус во кој никој не ме познава. Тука можам да седам и да цртам сѐ до последната станица, а да не ме погоди капаче од фломастер или одгризок од јаболко. Во таа исфантазирана удобност полесно го препешачувам бетонскиот ходник.

На голем одмор кај сум кај испуканиот црвен киоск за виршли. Ист таков видов во огромната книга која мама често приквечер ја листа. Само што таму киоскот е обоен со свежа црвена бојa, без пукнатини и графити по него, и стои, ми се чини, како важен детаљ среде тогашниот тротоар. Читајќи ја таа голема книга, со знаме во три бои и црвена петокрака преку целата корица, мајка ми еднаш заплака. Почесто се смешкаше, но и во првиот и вториот случај имаше специфичен поглед, нешто помеѓу она кога гледа низ прозорецот на патот до море и оној другиот, кога требаше да ги исчисти трошките од масата по ручекот. Понекогаш и јас ја прелистував книгата, одушевено посматрајќи ги фотографиите од автомобили кои веќе ги нема на улиците и тапираните неправилни женски фризури, кои и самиот по неколку пати се обидував да ги направам со гел и чешел, кога немаше никој дома. Потоа од големата количина гел за коса ми излегуваше крупен првут, а локните ми добиваа облик на излитено јаже за врзување бродови.

Во вдлабнатината која ја прави долната пречка на киоскот и неговиот „шанк“ горе, главно спие куче, со кратки жолти влакна, валкани од пречката, и со триаголни уши. Онакви најобични, кучешки. Кога се слуша ѕвончето за почеток на големиот одмор и јас се приближувам до киоскот, тоа бавно го затресува триаголното уво и продолжува да спие. Не му пречам, а ни тоа мене. Мечтаам за враќање дома со тролејбус. Не знам за што мечтае кучето. Можеби за лежење на стара штофена фотелја која некој наскоро ќе ја фрли пред контејнерот. На училишното ѕвонче не реагира, како ни јас. Затоа често доцнам на следниот час, размислувајќи за кучешките мечти, лисјата кои сега во есен имаат убава бордо боја, па веројатно затоа, ненамерно, и останувам тука подолго.

Во недела претпладне го прашувам татко ми дали може да играме „Подморници“. Тоа е единствената друштвена игра која ја сакам. Татко ми прво накратко ќе измрмори дека немам ниеден другар да си играм со него, би било поприродно момче на мои години да има другари со кои ќе си игра или ќе вози велосипед во ова време. Вели и дека би требало веќе еднаш да се потстрижам, а не уште со прстите да ги виткам локните. Потоа прашува кога ќе престанам да носам џемпери со предолги ракави и кога од ракавите ќе ги извадам дланките и ќе одам како сите останати деца, синовите на неговите колеги, кои се уредно потшишани и во недела претпладне си играат на кејот и веќе гледаат девојчиња. Кога ќе заврши со прашањата и фактите, татко ми вади хартија по квадрати од плакарот и седнува спроти мене на масата, цртајќи прецизно поголем квадрат и во него бродови од еден, два, три и четири квадратчиња. Помеѓу нашите два листа се исправува голем атлас на светот како ограда. Татко ми речиси секогаш ме победува зашто повеќе од мене е концентриран на квадратните бродови и сето тоа. Јас за време на играта размислувам дека тој има остра црна коса и долги прсти, вистински машки, кои во споредба со моите тенки прсти и кафеави локни изгледаат како најголемиот брод од четири квадрати наспроти оној најмалиот, кој е најневажен за потопување. Покрај сето тоа, неговите бродови се прецизно нацртани, како со линијар, додека моите се криви, неправилни, често исполнети со цртежи со ситни ноти или цветови.

Утрово е понеделник и паѓа дожд. Еден час пред училиште немаше никој дома, па неколку пати пред огледало играв на омилената песна, со чадор. Замислував дека сум во едно од оние возила од книгите на мајка ми кои одамна ги нема на улиците на Белград. Со гитара и локни некој навечер ме носи во град, во дискотека во која луѓето играат на песната која моментално ми е во вокменот. Ми се чини дека им се допаѓаат и гитарата и моите накиснати локни и никој не ме гледа чудно како на училиште. Кога касетата ќе запре, гледам дека повторно доцна тргнувам на часови. Го отворам чадорот (кој до пред една секунда имитираше гитара) и јурнувам низ лисјата.

На големиот одмор кај киоскот првпат го нема кучето. Помислувам дека конечно ја нашол старата фотелја за која мечтае како подобро место за спиење. Малку ми е криво што не е тука, понесов и сендвич во кој синоќа ставив и доста сирење, мислејќи дека можеби ќе сака да проба малку. По неколку минути, во пресрет ми доаѓа момче со кратка црна коса. Има карирана јакна и големи подочници. Ја изгубил капата, па ја барал насекаде околу училиштето, вели и седнува на пречката. Уште вели дека е баш добро што овде, кај киоскот, нема гужва како во школскиот двор. Ме прашува како се викам. Ги враќам дланките во џемперот и му одговарам. Вели дека капата веројатно му ја зеле децата од одделението кои секојдневно му земаат нешто и му го кријат или фрлаат во контејнер. Разбирам како се чувствува, но не му кажувам.

Гледам дека на ранецот му го пишува името на бендот кој понекогаш го слушам, дека ногавиците му се предолги, а заноктиците прилично изгризани. Се движиме заедно кон училиштето. Сакам да го прашам сешто, но сѐ што смислувам ми се чини глупаво или некултурно. Така што, молчам и ми станува баш студено. Во ходникот од училиштето ги цедам накиснатите ракави, а мојот познаник од киоскок ја протресува со раката мократа коса и свртува до својата училница. На час размислувам малку за кучето, зошто одеднаш го нема, малку за тоа што не го прашав момчето ни како се вика. На пат до дома, од греењето во тролејбусот, рацете конечно ми се потопли и ми се спие. Едвај допешачувам до каучот во дневната соба, каде по неколку минути, во џемперот на татко ми и со неотворен чадор во торбата, ме совладува сонот.

Утредента одејќи кон киоскот се обидувам да ги продолжам ногавиците. Сепак, фармерките ми се тесни на половината и не можам да ги спуштам на колковите, колку и да сакам. Ни локните не можам да ги свиткам доволно, особено не со прстот, а ниту со пенкалото, како што мислев дека ќе испадне најдобро. Затоа се обидувам да ги префрлам мислите на кучето со триаголни уши. На калливата пречка од киоскот го затекнувам и кучето и момчето од вчера. Кучето спие, момчето седи покрај него, на работ, и слуша музика. Овде ми е некако мирно, се надевам дека не ти пречам, вели кога ме здогледува. Одговарам дека ми е сосема ОК и седнувам од другата страна на пречката. Неколку минути сме тука така, кучето се мешколи, веројатно му снема место од нас двајцата. По ѕвончето за почеток на часот, момчето ме прашува дали би дошол со него до една музичка продавница во близина, одличен им е изборот на касети, внатре е топло, а и речиси секогаш пуштаат добра музика. Ќе дојдам, велам, и онака не ми се оди на час. Тој се радува, иако не вели ништо, туку се свртува спротивно од влезот на училиштето.

Одиме низ продавницата, слушаме музика и повремено од некоја касета го вадиме картончето со текстовите од песните, го расклопуваме и го читаме полугласно. Гледам дека знае доста бендови и песни, многу повеќе од мене. Поради тоа малку се срамам, но не размислувам премногу за тоа, ми годи пешачењето помеѓу полиците и тоа што не сум на училиште. Додека разгледува, момчето едната рака ја држи во џебот од панталоните, а со другата тропка со прстите по пластичната кутија на касетата. Помислувам дека никогаш не сум видел некој со толкаво внимание да прави нешто, како што тој ги чита музичките текстови, спојувајќи ги, очигледно, со мелодијата во глава. Јас имам концентрација само кога цртам, а и тогаш често на моменти сешто ми го одвлекува вниманието.

Во продавницата кратка пауза помеѓу два албума. Не ни забележав кога првиот заврши. Мојот познаник со сега уште поголеми подочници ме прашува кога да тргнеме, вели дека не би било лошо да стигнеме барем на последниот час. Се согласувам со кимање, иако не ми се оди никаде. Надвор има лисја залепени од дождот и патека која води кон училиштето. Зборуваме за касетите, досадните часови по физичко, кучето кое постојано спие, „Подморниците“ и бледите ѕидови во училиштето кои никој со години не ги обоил.

Потоа во празниот ходник до училницата се огледувам на прозорецот. Образите ми се врели, стапалата потполно смрзнати и одамна немам поим колку е часот. Се обидувам да се присетам на стиховите од една песна која ја читавме во продавницата, но бидејќи не памтам посебно брзо и добро, тешко ми оди. За среќа, подобро се сеќавам на цртежот на обвивката, па утре можам да одам до продавницата да го најдам текстот и повторно да го прочитам. Тоа ме радува.

Навечер пешки одам дома, си играм застанувајќи на секоја голема тротоарска коцка. Дури на четвртата станица влегувам во празниот и врел тролејбус. Стапалата брзо ми се греат. На стаклото покрај седиштето има реклама за кексот што го сакам. Ми текнува дека во торбата сѐ уште имам неотворен чадор.

Ги вадам дланките од ракавите.

И танцувам.

Превод од српски: Иван Шопов
Слики: Ване Костуранов

Милена Илиќ (Белград, 1978), пишува песни и кратки раскази, слуша музика, оди и свирка. Работи како наставничка во основно училиште.