Дивата перуника

Пред неколку дена почина нобеловката Луиз Глик, една од највлијателните современи поетеси.

Во 2021 во издание на Темплум се појави првата стихозбирка на Глик на македонски, „Дивата перуника“, од која овде пренесуваме шест песни.

 

 

Дивата перуника

 

На крајот на моите страдања

имаше врата.

 

Ислушај ме: тоа што го викаш смрт

го паметам.

 

Над мене, звуци, шум на борови гранки.

Потоа ништо. Бледото сонце

распрскано врз сувата земја.

 

Ужасно е да останеш жива

како свест

закопана во мрачна почва.

 

Потоа, готово: тоа од што се плашиш, да си

душа што не може

да каже ништо, заврши нагло, а крутата земја

малку се изви. И нешто ми подзаличи

на птици во брз лет низ низок честак.

 

Ти, што не го паметиш

преминот од другиот свет

ти велам дека пак можев да прозборам: сѐ

што се враќа од заборав се враќа

да си го најде гласот:

 

од сржта на мојот живот надојде

буен извор, длабоки сини

сенки врз азурна морска вода.

 

Утринска

 

Сонцето свети; до поштенското сандаче, лисја

од распукнатата бреза свиени, плисирани ко перки.

Под нив, белите нарциси со шупливи стебленца,

„Ледени крилја“, „Певица“, дивата

темјанушка со темни ливчиња. Ноа вели

депресивците ја мразат пролетта, од несогласување

меѓу внатрешниот и надворешниот свет. Јас тврдам

нешто друго – депримирана сум, да, но и некако силно

приврзана за живото дрво, со моето тело, всушност,

свиено во раздвоеното стебло, речиси спокојна,

во вечерниот дожд

речиси способна да почувствувам

како течната смола се пени и навира: Ноа вели

тука грешат депресивците, што се поистоветуваат

со дрвја, додека среќното срце

шета низ градината како лист што паѓа, приказ

на делот, а не на целината.

 

Трилија

 

Кога се разбудив, бев во шума. Мракот

изгледаше природно; небото низ боровите,

прекриено со снопови светлина.

 

Не знаев ништо; не можев ништо, освен да гледам.

А додека гледав, сите светла од рајот

се претопија во еден зрак, оган

разгорен низ студените елки.

Тогаш веќе беше невозможно

да гледам во рајот без да ме уништи.

 

Има ли души на кои им треба близината

на смртта, како што мене ми треба заштита?

Мислам дека ако зборувам доволно долго,

ќе си одговорам на прашањево, ќе го видам

тоа што го гледаат тие, некоја дрвена скала

спуштена меѓу елките или што и да е тоа

што ги вика да си ги заменат животите –

 

Помисли колку веќе разбирам.

Се разбудив неука во шума;

пред само миг, не знаев ни дека гласот

ако ми е даден

ќе ми биде олку полн жалост, а моите

реченици налик на поврзани лелеци.

Ниту, пак, знаев дека ова е жалост

сѐ дури не се појави тој збор, сѐ дури

не сетив дожд како навира од мене.

 

Мртва коприва

 

Вака живееш кога имаш студено срце.

Како мене: во сенка, распослана по ладните карпи,

под големите јавори.

 

Сонцето одвај и да ме допира.

Некогаш го гледам рано напролет, изгрева далеку оттука.

Потоа лисја растат пред него, сокривајќи го. Чувствувам

како светка низ лисјата, де тука де таму,

како некој да чука по чаша со метална лажица.

 

Живите нешта, немаат сите потреба

од истиот степен светлина. Некои

си правиме светлина сами: сребрени листови

како патека што никому не му е потребна, плитко

езеро од сребро во мракот под големите јавори.

 

Но тебе ова веќе ти е познато.

Тебе и на другите што мислите дека

живеете за вистината и, следствено, ги сакате

сите студенила

 

Кокиче

 

Знаеш ли што бев, како живеев? Знаеш

што е очај; па

треба да знаеш и што значи зима.

 

Не очекував дека ќе преживеам

додека земјата ме притискаше. Не очекував

дека пак ќе се разбудам, дека ќе почувствувам

како во влажната земја моето тело

може повторно да одговори, сеќавајќи се

по толку време, како повторно да се отвори

во студената светлина

на најраната пролет –

 

уплашено, да, но повторно меѓу вас

извикувајќи да, ризик, радост

 

спроти остриот ветер на новиот свет

 

Крај на зимата

 

Врз неподвижниот свет, се гласи птица

движејќи се самотно меѓу црните гранки.

 

Сакавте да се родите; ви дозволив да се родите.

Зар некогаш мојата жалост

ве лишила од некое задоволство?

 

Втурнувајќи се право

во мракот и светлоста во исто време

желни за воспримање

 

небаре сте нешто ново, посакувајќи

да се изразите себеси

 

целите ведри, полетни

 

ни не помислувајќи

дека нешто ќе мора да жртвувате,

ни не замислувајќи го мојот глас

како нешто одделно од вас –

 

нема да го чуете на другиот свет,

нема да го чуете јасно,

ни во појот на птиците ни во плачот на луѓето,

 

нема да звучи јасно, само како

упорно ехо

во секој звук што значи збогум, збогум –

 

единствената непрекината нишка

што нѐ поврзува.

Превод: Магдалена Хорват

Цртежи во енкаустика: Valerie Hammond

Луиз Глик (1943-2023) за време на животот објавила 12 стихозбирки. Добитничка е на Нобеловата награда за литература во 2020 година „за нејзиниот препознатлив поетски глас којшто со строга убавина го претвора индивидуалното во универзално.“