Маријана фон Верефкин – пионерка на експресионизмот

Современиците на експресионистичката сликарка Маријана фон Верефкин ја опишале како жена со модерен начин на размислување, енергична и страсна личност која „зрачи со револуционерен дух против сè што е досадно и плашливо”.

Нејзиниот карактер бил брилијантен како и боите што толку смело ги втиснувала на своите платна, носејќи ја во себе идејата дека „уметноста е искрата предизвикана од триењето меѓу поединецот и животот”. Нејзиниот живот бил обликуван од голема лична и интелектуална слобода, од која е произлезен и нејзиниот радикално поинаков експресивен стил, кој продолжил да го отвора патот кон германскиот експресионизам.

Рускиот Рембрант

Слободниот темперамент на Верефкин може да се проследи и преку нејзиното потекло и уметничка позадина. Родена во Русија, од благородно семејство кое ја почитувало уметноста, таа уживала во најдоброто можно образование и рано развила силен уметнички идентитет.
Како уметница која посетувала приватни часови кај Илја Репин, најзначајниот претставник на рускиот реализам, таа уште во 1890 година уживала репутација на „руски Рембрант”. Светот веќе станал нејзина школка кога се преселила во Минхен заедно со својот партнер Алексеј фон Јавленски.

Во потрага по идеалната уметност

Јавленски и Верефкин воделе култивиран уметнички живот во Минхен. Верефкин била обдарена со дарежлив финансиски додаток, обезбедувајќи безгрижен живот за двајцата. Со страст ја изучувала теоријата на уметноста и била голема инспирација за оние околу неа, па така станот во Минхен на парот станал место за средби на креативната сцена, со чести посети од поети, танчери и авангардни уметници како Пол Кле, Франц Марк, Василиј Кандински, Габриел Мунтер и Сергеј Дијагилев. Теориите на Верефкин за природата на модерната уметност и нејзиниот соодветен израз имале големо влијание на нејзините колеги уметници.

Нов почеток

Визионерските дела на Верефкин започнале да се реализираат во 1906 година. Таа и Јавленски летото 1908 година го поминале со Кандински и Мунтер во Мурнау, родното место на апстрактното сликарство. Тоа била исклучително инспиративна размена во двете насоки, при што Кандински усвоил неколку теоретски и практични импулси на Верефкин во однос на сликарството и теоријата на уметноста.

Присуството на Верефкин во уметничкиот свет претставувало навистина извонредна појава. Таа била соосновач на Neue Künstlervereinigung München во 1909 година, била дел од New Secessionexhibition во Берлин во 1911-1212 година, била поврзана со групата Der Blaue Reiter и учествувала на неколку изложби на Der Sturm.

Август Маке, еден од водечките членови на германската експресионистичка група Der Blaue Reiter, ја нарекол „срцето и душата на групата”, а германско-еврејска поетеса Елза Ласкер-Шулер ја нарекла „Blaue Reiter-Reiterin” („дамата јавач на синиот јавач”), што е доказ за нејзиниот висок статус во групата. Воодушевена од пост-импресионистичките сликари како Едвард Мунк и Пол Гоген, таа ја истакнувала внатрешната визуелна и емоционална вредност на бојата или како што самата знаела да каже: „Бојата ја диктира формата и ја покорува”.

Ставот на Верефкин дека бојата има внатрешна моќ е нешто што таа го имплементирала во голем број слики, особено во нејзиниот провокативен „Автопортрет I” од 1910 година. Овој храбар портрет со блескави црвени очи и вртливи потези со четка го доловува револуционерниот темперамент на уметницата, кој се чита и во нејзините зборови („Еден живот е премалку за сите нешта што ги чувствувам во себе”) и потврдува дека Маријана Верефкин е сликарка и теоретичарка на уметноста која била далеку пред своето време.

Извор: https://www.lostwomenart.de